Hoe een urine refractometer het verschil maakt in de topsport

Posted by Rumi Sarmiento in 2018

Bij winnen op het allerhoogste niveau draait het vaak om de details. Dat betekent onder andere ‘precies’ genoeg te drinken. Maar wat houdt dat in? TeamNL nutrition (voeding) expert prof. Asker Jeukendrup vertelt ons over het belang van drinkgedrag en hoe een urine refractometer kan bijdragen aan het perfectioneren van de sportprestaties.

Ja dat klopt, van jongs af aan was ik al bezig met het monitoren van mijn trainingen. Toen ik later in Maastricht bewegingswetenschappen studeerde en voor mijn PhD in contact kwam met Harm Kuipers (gouden medaillewinnaar schaatsen WK Allround, 1975) ben ik mij steeds meer gaan focussen op voeding en sport. Na één jaar post-doctoraat in Texas ben ik verhuisd naar UK om te starten als ‘lecturer’ bij the University of Birmingham. Zelf ben ik sport dus op een wetenschappelijke manier gaan benaderen. Een van mijn motto’s is dan ook: “meten is weten”. In 2005, toen ik inmiddels een aardige lijst aan publicaties had, werd ik professor in ‘exercise metabolism’. Later heb ik nog voor Gatorade gewerkt, ’s werelds grootste voedingsmiddelenfabrikant voor sporters en heb ik ook mijn eigen consultancy opgericht: mysportscience. Nu werk ik onder andere als Hoofd Performance Nutrition voor TeamNL en zorg dat onze sporters de best mogelijk adviezen krijgen.

TeamNL heeft een team diëtisten en ik ben verantwoordelijk voor het aansturen van dat team. Mijn uitdaging is om de complexe wetenschappelijke kennis op een praktische manier te vertalen, zodat het ook relevant wordt voor sporters. Als een sporter zelf niet gelooft in de voordelen van goede voeding, dan is het resultaat logischerwijs ook minder. Uiteindelijk proberen we het voedingsgedrag te optimaliseren van onze sporters. En dus ook het drinkgedrag, wat een belangrijk onderdeel is hiervan.

Dat heeft allemaal te maken met het voorkomen van dehydratie (uitdroging). Een voorbeeld, onze sporters zullen bij de olympische spelen in Tokyo te maken hebben met een ander klimaat dan in Nederland. De temperaturen liggen veel hoger, maar ook de luchtvochtigheid is extremer. Je lichaam is eigenlijk een soort motor die koelvloeistof nodig heeft. Bij intensieve inspanningen verhit het lichaam zichzelf. Om niet oververhit te raken zweet je lichaam de hitte er als het ware uit. Om te zweten heeft je lichaam vocht nodig. Als je te weinig vocht hebt in je lichaam, dan kan je steeds minder goed zweten en raak je dus langzaam oververhit. Een extreem voorbeeld daarvan is het oplopen van een zonnesteek. Nu zweet de ene sporter meer dan de ander en daar komt nog eens bij dat de klimaatomstandigheden daar ook nog eens invloed op hebben. Er is dus voor iedere sporter, in elke situatie een andere hoeveelheid die gedronken moet worden om zijn ideale vochtbalans op peil te houden. Maar te weinig drinken kan ook in koelere omstandigheden de prestatie beïnvloeden. Er zijn studies die laten zien dat het cognitieve vermogen verminderd is als we te weinig drinken. Te veel drinken kan ook een probleem zijn voor een sporter. Ten eerste neem je onnodig in gewicht toe en dat is onwenselijk in veel sporten en kan in extreme vormen zelfs schadelijk zijn voor de gezondheid (hyponatriëmie).

Zoals ik eerder zei: “Meten is weten”. Door het gebruik van een urine refractometer (PAL-10S) meten we het soortelijk gewicht van urine. Op het moment dat je een verhoogde waarde hebt, wat betekent dat de urine sterk geconcentreerd is, dan heb je eigenlijk te weinig vocht in je lichaam en is er kans op dehydratie. Door het uitvoeren van een refractiemeting voordat de sporters aan een inspanning beginnen controleren we of ze een normale waarde hebben. Er is geen excuus om een inspanning al gedehydreerd te beginnen. De metingen helpen de sporter om precies te weten hoeveel ze moeten drinken.