Geluidsmeter kopen? Hier moet je op letten

Door Michael Taks, februari 2023

Het kopen van de juiste geluidsmeter is niet altijd eenvoudig. Tegenwoordig is er een groot aanbod van geluidsmeters. Niet alleen de kwaliteit varieert sterk, maar ook de prijzen lopen erg uiteen. De belangrijkste vraag die je jezelf moet stellen is ‘waar wil ik de meter voor gebruiken?’. Zo heeft iemand van de gemeente of een professional hele andere doeleinden dan een horecagelegenheid die zichzelf wil monitoren op geluidsoverlast. Daarom hebben we hieronder een aantal stappen opgesteld die je helpen om de juiste geluidsmeter aan te schaffen.

Waarvoor gebruik je de geluidsmeter? Er zijn voornamelijk twee primaire doeleinden te onderscheiden voor het meten van geluid:

Geluidsmetingen die een officieel (akoestisch) rapport onderbouwen; Geluidsmetingen die voor eigen gebruik zijn.

Voor geluidsmeters die dienen om akoestische rapporten te onderbouwen wordt aanbevolen om voor een klasse 1 (die dus aan de IEC-normen voldoet) geluidsmeter te kiezen. Voor geluidsmetingen die niet als basis voor bewijsmateriaal dienen voldoet een klasse 2 meter meestal. Daarnaast moet je je afvragen of je steeds eenmalige metingen uitvoert of liever continu meet over langere periodes op dezelfde locatie. Wil je graag langere periodes achter elkaar meten, dan is een onbemand meetstation wellicht interessant.

Nadat je hebt bepaald waarvoor je de geluidsmeter gaat gebruiken, is het belangrijk om specificaties vast te stellen. Hierbij zijn er twee vragen die je jezelf moet stellen:

Binnen welk meetbereik wil ik meten? Wat is het laagste geluidsniveau dat ik wil meten?

Het meetbereik is belangrijk. De mogelijkheid om lage niveaus te kunnen meten heeft te maken met de zogenoemde eigen ruis van de geluidsmeter. Hoe lager de eigen ruis van het toestel, hoe lager de niveaus die betrouwbaar kunnen worden gemeten. Hou bij het bepalen van de specificaties je gebruiksdoel goed in het achterhoofd. Weet je niet welke specificaties het meest passen? Vraag dan advies!

Prijzen van professionele geluidsmeters lopen uiteen van enkele honderden euro’s tot enkele tienduizenden euro’s. Wat moet je uitgeven voor een meter? Klasse 1 meters zijn natuurlijk duurder dan klasse 2 meters, maar ook binnen een klasse zijn de verschillen groot. Zo kan het belangrijk zijn om een bouwakoestiek module te hebben of juist niet, of zijn juist eventuele uitbreidingsmogelijkheden en accessoires belangrijk. Geluidmeters in de prijsklasse van enkele tientallen euro’s zijn voor professionele toepassingen absoluut onbruikbaar. Houd altijd rekening met de hoogte van het budget!

Wanneer je de juiste geluidsmeter hebt aangeschaft betekent dat niet automatisch dat je goede meetresultaten krijgt. Het is ook belangrijk om te weten ‘hoe’ je moet meten. Mocht het belangrijk zijn om een betrouwbare meting uit te voeren, overweeg dan om bijvoorbeeld een cursus of workshop te volgen. Vergeet ook niet dat een klasse 1 of 2 geluidsmeter iedere twee jaar door een RvA-geaccrediteerd kalibratielab gekalibreerd dient te worden om er zeker van te zijn dat het instrument aan de specificaties voldoet. Voor instrumenten die voor handhaving worden gebruikt is zo’n tweejaarlijkse kalibratie zelfs wettelijk voorgeschreven. Ook de accessoires zijn belangrijk, denk aan windbollen, microfoonverlengkabels, netvoedingen etc.

Het belangrijkste onderdeel van de geluidsmeter is de microfoon. De microfoon bepaalt in hoge mate de kwaliteit van de geluidsmeting. Helaas is de microfoon ook het meest kwetsbare deel van de geluidsmeter. Zorg er dus voor dat er tijdens het gebruik altijd een windbol op de microfoon zit. Deze beschermt de microfoon binnen bepaalde grenzen tegen stoten etc. Bij geluidsmeters die aan de internationale normen voldoen kan de microfoon altijd verwijderd en vervangen worden. Wanneer verwijderen van de microfoon niet mogelijk is, voldoet de geluidsmeter dus niet aan de norm voor klasse 1 of 2.

Een van de moeilijkste vragen bij de keuze van een geluidsmeter is: hoe weet je dat deze voldoet aan de geclaimde standaard? De IEC 61672-norm deel 2, tracht dit te beantwoorden door het concept van de typekeur. Een fabrikant dient meerdere instrumenten voor te leggen aan een internationaal erkend laboratorium dat deze meters zeer uitgebreid test. Wanneer de uitkomsten van deze tests overeenkomen met wat opgegeven is, geeft het laboratorium een formele typekeur af. Het laboratorium van PTB (Physikalisch-Technische Bundesanstalt) in Duitsland wordt als het meest gerenommeerde keuringslaboratorium in Europa beschouwd. Wanneer een fabrikant niet ten minste één model uit haar assortiment kan laten zien dat een dergelijk typekeur heeft, is er gegronde reden voorzichtig te zijn. De kosten voor de genoemde typekeur zijn zodanig hoog dat geen enkele fabrikant zijn complete range meters voor keuring zal aanbieden. Er zijn heel veel goedkope apparaatjes op de markt die worden aangeprezen als geluidsmeters die voldoen aan de IEC-normen (deze kosten minder dan € 200,00), maar tot nu toe heeft er hiervan geen enkele de opgegeven bewering kunnen bewijzen met een typekeur. Het gebruik van een dergelijke meter kan tot gehoorschade leiden wegens mogelijke meetfouten.

Zelfs de meest nauwkeurige geluidsmeters met typekeur dienen regelmatig door de gebruiker gecontroleerd te worden op hun gevoeligheid; dit is wat de meeste mensen kalibratie noemen. Om de gevoeligheid te controleren wordt gebruik gemaakt van akoestische kalibrators. Ook voor deze instrumenten geeft de PTB een typekeur af volgens de IEC 60942-norm. Deze kalibrators bestaan uit een microcomputer gestuurde geluidsgenerator met sensoren voor de correctie van luchtvochtigheid, temperatuur, batterijspanning en luchtdruk. Deze generatoren zijn voorzien van een ½ inch gat waarin de microfoon van de geluidsmeter wordt gestoken. Achter dit gat bevindt zich een luidsprekertje dat een vast geluidssignaal afgeeft. Bij de meeste typen kalibrators is het niveau 94 dB met een frequentie van 1 kHz. Bij deze frequentie heeft de geluidsmeter voor alle frequentiewegingen dezelfde gevoeligheid. Bij metingen die worden gebruikt voor bijvoorbeeld handhaving en bouwakoestiek geven de normen voor de meting aan dat voor en na de metingen de geluidsmeter gekalibreerd dient te worden met zo een akoestische kalibrator.

Wanneer je er zeker van bent dat je uitsluitend continue geluidmetingen gaat doen, bijvoorbeeld het meten van vliegtuiglawaai of burenoverlast over een langere periode, dan is het vaak beter om een voor dat soort metingen speciaal geconcipieerd instrument aan te schaffen. Deze instrumenten zijn meestal ook voorzien van randapparatuur en/of software die specifiek is voor dat soort metingen. Wil je echter ook regelmatig incidentele metingen doen, dan kan je het beste een losse geluidsmeter (klasse 1 of 2) kiezen die opgenomen kan worden in een uitgebreid meetsysteem dat zorg draagt voor de aansturing van de geluidsmeter en verdere dataverwerking. Voor de aanschaf van de meter is het natuurlijk zaak zeker te stellen dat de betreffende geluidsmeter hiervoor geschikt is.

Klasse 1 geluidsmeter

• Hoogste nauwkeurigheid. Zeer lage eigen ruis, waardoor meting van lage geluidsniveaus mogelijk is.
• Voldoet aan alle wettelijke en internationale eisen voor het opstellen van een officieel proces-verbaal en bruikbaar in het kader van handhaving.
• Meestal zeer veel accessoires beschikbaar waardoor uitbreiding mogelijk is (denk aan octaaf- tertsbandanalyse, opname mogelijkheden, nagalmtijd en FFT).
• Meetgegevens veelal te importeren in standaard spreadsheet programma’s.
• Hoge prijs.

Klasse 2 geluidsmeter

• Goede nauwkeurigheid.
• Voldoet aan internationale normen, echter niet nauwkeurig genoeg voor handhaving. Vaak dezelfde accessoires als een klasse 1 meter van dezelfde fabrikant.
• Lagere prijs.

Geluidsmeter zonder klassevermelding

• Geen enkele garantie dat de aanwijzing in de buurt komt van de werkelijke gemeten waarde.
• Slechts te gebruiken voor indicatieve metingen van het “nu is het beter/slechter” type.
• Geen garantie dat het instrument ongevoelig is voor elektromagnetische straling.
• Vanaf zeer lage prijs.

Nu je de belangrijkste wensen en mogelijkheden op een rijtje hebt, kan onderstaande tabel een handje helpen om een passende geluidsmeter te vinden.