Mengverhoudingen in bluswatersystemen, het nut van refractometers

Posted by Rumi Sarmiento

Er zijn in Nederland ruim 400 BRZO-bedrijven. BRZO staat voor ‘besluit risico’s zware ongevallen’, ook wel bekend als bedrijven die werken met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen. Hierbij is het van groot belang dat de kans op een zwaar ongeval of ramp wordt beperkt. Het beschikken over een goede bluswatersysteeminstallatie, met de juiste schuim-water verhouding, speelt een belangrijke rol hierin. Waarom? We vroegen het aan Rob Leenheer die al tien jaar vakspecialist in bluswatersystemen is.

Het is zo dat elk BRZO-bedrijf moet voldoen aan de milieuvergunning, een onderdeel hiervan is het bedrijfsbrandweerrapport, de aanwijzing van de brandweer en het uitgangspuntdocument. Dat tezamen is je license-to-operate, je bent dan ‘in compliance’. Voor veel bedrijven is het organiseren van die zaken niet altijd even eenvoudig, het houdt namelijk in dat ze bezig moeten zijn buiten hun core business. Daar bieden wij een uitkomst voor, Leenheer b.v. is een full-service advies bureau voor bluswatersystemen. We voeren inspecties en testen uit. Daarnaast hebben we ook ‘Logpoint’ ontwikkeld, een online checklist waarmee bedrijven zelf inspecties kunnen uitvoeren en inzien. Wij geven advies aan olieraffinaderijen, chemische procesindustrie en opslagbedrijven, vooral voor de grotere installaties.

Je moet je voorstellen dat als op de Maasvlakte een olietank met een doorsnee van 85 meter, die zo groot als een voetbalveld is, in brand vliegt, dan heb je heel veel schuim en ontzettend veel water nodig. Zo een grote hoeveelheid water heb je natuurlijk niet direct voor handen, meestal gebruiken bedrijven zee- of rivierwater om zo rechtstreeks water op te pompen. Dat zijn hele grote pompen,  dan moet je denken aan het pompen van 40.000 tot 45.000 liter water per minuut. Het duurt wel een uurtje voordat zo een pomp uit is. Je hebt dan inderdaad een grote water- en schuimvoorraad nodig. Daarnaast moet de mengverhouding tussen water en schuim kloppen.   

Ja, elke VOS (vluchtige organische stof) kan een andere ideale mengverhouding hebben om zo efficiënt mogelijk te worden geblust. Dit is tevens afhankelijk van de voorschriften van de fabrikant van de stof. Hierbij is 3% de meest voorkomende mengverhouding. Het is heel belangrijk dat die mengverhouding ook klopt, stel je hebt te weinig schuimvormend middel (<3%) in het water zitten, dan kan je problemen krijgen met het blussen van de brand. Anderzijds is de mengverhouding te hoog (te veel schuim in het water), dan loop je de kans om door je schuimvoorraad heen te zijn, voordat de brand is geblust. Dat is natuurlijk ook niet handig.  

Er zijn hiervoor meerdere technieken beschikbaar, maar wij gebruiken refractiemetingen. Bij andere technieken, zoals geleidbaarheid en volumemetingen zijn er een aantal beperkingen die invloed hebben op de nauwkeurigheid van de metingen. Het grote voordeel van refractiemetingen is dat je een aantal interfererende factoren kan vaststellen en uitsluiten. In het Technisch bulletin 64B wordt ook beschreven hoe je een refractiemeting hoort uit te voeren voor schuimbijmengsystemen. De refractiemetingen die wij uitvoeren gebruiken wij indicatief, daarna geven we een monster bij het lab af, waar ze dit nog even dunnetjes over doen. Meestal komen de metingen die wij uitvoeren akelig overeen met het lab. Maar voor de zekerheid laten we de monsters ook onder geconditioneerde omstandigheden analyseren.

Als je een monster naar een lab opstuurt duurt het meestal twee weken voordat je een uitslag hebt. Door on-site een indicatieve meting te nemen, kan je direct actie ondernemen. Want in die twee weken kan best een incident voorkomen en dan wil je niet niks kunnen doen. Het kan bijvoorbeeld zijn dat de proportioner niet goed staat afgesteld.

Voor BRZO-bedrijven die zelf de mengverhouding monitoren bevelen we aan om een digitale refractometer te gebruiken, zoals voorgeschreven volgens de richtlijnen. Eigenlijk mag je dus ook geen optische refractometers meer gebruiken.