Het begon allemaal met een ogenschijnlijk simpel, maar origineel cadeau. Een potje honing van een lokale imker uit Zuidlaren. Dat de impact hiervan twintig jaar later nog steeds zo groot zou zijn had je hem niet kunnen wijsmaken. Klaas Sluiman, imker van DrentschGoud en keurmeester van het Bijkersgilde, is inmiddels expert op het gebied van bijenproducten. Om de kwaliteit van alle bijenproducten te controleren maakt hij graag gebruik van analytische bepalingen, zoals het vochtgehalte en de optische draaiing. Maar waarom eigenlijk? We gingen in gesprek met Klaas.
Je ontving een potje heidehoning en toen?
"Aangezien ik in Drenthe woonde, omringd door heide, had ik vrij snel het idee: waarom ga ik niet mijn eigen honing maken? Ik heb toen contact opgenomen met Gerrit de imker in Zuidlaren en na het volgen van een cursus ben ik een geleend kastje met bijen gaan houden. Mijn nieuwsgierigheid was zo gegroeid dat ik allerlei cursussen ben gaan volgen van keurmeester bijenproducten via leraar bijenteelt tot aan specialist bijengezondheid. Overigens was Gerrit de voorzitter van het Bijkersgilde en om die reden heb ik mijzelf vrij snel aangesloten bij dit gilde. Het Bijkersgilde houdt zich bezig met kwaliteitscontrole en -verbetering van honing. Later heb ik, naast de stal in Drenthe, een bijenstal op Terschelling gebouwd. Ik beheer samen met mijn zoon 30 bijenvolken. We produceren met onze honing allerlei samengestelde producten, honing mengt zich immers gemakkelijk met andere stoffen. Denk aan jams, sauzen en andere lekkernijen."
Als keurmeester van het Bijkersgilde vind je de honingkwaliteit dus belangrijk?
"Dat vind ik zeker, want de consument heeft recht op een onversneden product. Er wordt veel geknoeid met honing. Een paar jaar geleden bleek uit een onderzoek van de EU dat 30% van alle geïmporteerde honing de naam ‘honing’ eigenlijk niet verdient. Een veelvoorkomend fenomeen is dat er suikers gemengd worden met honing. Als dan wel de volledige prijs gevraagd wordt voor de honing dan is de winst snel gemaakt. Overigens is het niet altijd met opzet, want het kan een imker ook overkomen dat tijdens het uitwinteren als er voorjaarshoning wordt geslingerd, dat restanten wintervoer (invertsuiker) wordt meegeslingerd. Dat is niet goed te praten. Een ander groot probleem is een foutieve etiketvermelding. Een goed voorbeeld is lindehoning, er zitten namelijk luizen in lindebomen. De suikerafscheiding van deze luizen is erg populair onder bijen en mieren. Echter als de bijen deze afscheiding gaan verzamelen dan heb je geen lindehoning maar bladhoning (honingdauw). Dan kun je natuurlijk niet lindebloesemhoning op het etiket zetten. Gelukkig is dit allemaal te controleren met behulp van analytische bepalingen."
Wat kan je nog meer vertellen over honinganalyse?
"Tijdens een honingkeuring maak ik gebruik van diverse analyses. We meten het HMF-gehalte, wat iets zegt over de versheid van honing, en we bepalen de houdbaarheid van honing door het vochtgehalte te bepalen met een refractometer. Om de suikersamenstelling vast te stellen maken we gebruik van de optische rotatie. Dit laat het doorgelaten licht door glucose in positieve richting kantelen, terwijl fructose dat in negatieve richting doet. Lindehoning en Robiniahoning zijn erg fructoserijk en dat verschilt enorm qua suikersamenstelling van honingdauw, waar we een positieve rotatiewaarde meten. De verhoudingen van suikers als fructose en glucose in honing zeggen iets over de botanische herkomst, hierdoor hebben we dus een goede indicatie met welke soort honing we te maken hebben. Voor het meten van de optische rotatie maken we gebruik van jullie ATAGO RePo-4."
Tot slot: wat zijn je ervaringen met de RePo-4?
"Die gebruiken we tijdens honingkeuringen en voor mij is dat een gemakkelijk, snel uitleesbaar systeem. Als imker gebruik ik de RePo-4 in wat mindere mate, maar dat heeft vooral te maken met het feit dat mijn bijenvolken op Terschelling staan. De vegetatie is daar beperkt dus ik weet vrij goed wat de botanische herkomst is van mijn honing. Toch twijfel ik soms als mijn honing wat donkerder kleurt, dan controleer ik met het systeem of het geen honingdauw is. Overigens denk ik dat het voor een imker heel interessant zou kunnen zijn om de optische draaiing te bepalen. Hiermee kan je als imker echt met vertrouwen zeggen dat bloemenhoning van nectar afkomstig is en niet van luizen."